Als teamcoach word ik natuurlijk regelmatig betrokken bij teams met gedoe. Van te voren hoor ik dan vaak verhalen over specifieke teamleden die zich lastig gedragen, die onderling ruzie hebben, teamleden die niet willen of disfunctioneren in de ogen van collega’s.
Hoe groter het gedoe, hoe stelliger de verhalen over de persoonlijkheden die het gedoe veroorzaken. En daarmee wordt het probleem eerder groter dan kleiner. Wat als we eens heel anders kijken? Niet naar de poppetjes, maar naar de ruimte tussen de poppetjes?
“Als er tegenstrijdige doelen zijn en er zijn geen spelregels, dan moet je wel ruzie krijgen…”
Deze one-liner uit een masterclass systeemdenken* is me bijgebleven, want keer op keer zag ik hoe waar dit is. In teams met gedoe is er vrijwel altijd sprake van spanning tussen de doelen van teamleden. Soms omdat ze verschillende doelgroepen vertegenwoordigen of verschillende disciplines (het spanningsveld tussen sales en operations bijvoorbeeld), of de teamdoelen staan haaks op persoonlijke doelen. Als er daarnaast dan niets is afgesproken over hoe het team wil omgaan met die tegenstrijdigheden, tja, dan is het logisch dat er gedoe is ontstaan.
De kwaliteit van de poppetjes
Je herkent het vast wel: bij gedoe worden de verhalen die mensen vertellen over elkaar, steeds persoonlijker. Teamleden vinden iets van elkaar, de kloof wordt groter, er ontstaan steeds meer aannames over elkaar en in het ergste geval wordt al gesproken van disfunctioneren. Hoe meer gedoe, hoe meer de oorzaak in de personen wordt gezocht en dat veroorzaakt weer meer gedoe…
Om deze negatieve spiraal te doorbreken is het helpend om de situatie heen anders te benaderen. Dat kan door als uitgangspunt te nemen dat het gedoe feitelijk niets te maken heeft met de kwaliteit van de poppetjes. We stellen dan dat gedrag altijd logisch is, als je kijkt naar de context waarin het plaatsvindt. Dus in dit geval is de context: tegenstrijdige doelen & gebrek aan spelregels. Dat is het recept voor gedoe en daarbij maakt het feitelijk niet uit welk poppetje op welke plek staat: gedoe komt er.
De ruimte tussen de poppetjes
Vanuit deze systeembenadering kijken we niet ín de poppetjes, maar naar de ruimte tussen de poppetjes. Hoe zijn de verhoudingen? Wat gaat er heen en weer in de relaties? Welke afspraken moeten we daarover maken als team, zodat we goed kunnen omgaan met de tegenstrijdige belangen? Hoe willen we dat doen op een manier die goed is voor de organisatie? Die eerlijk voelt voor de leden van het team? Naar de tussenruimte kijken werkt ontschuldigend: het is immers niet persoonlijk, het ligt aan de manier waarop we de dingen samen wel of niet hebben geregeld.
Gedrag is logisch
Het systeemdenken gaat ervanuit dat gedrag altijd logisch is. Iemand heeft altijd een goede reden om te doen wat hij/zij doet. Vanuit deze veronderstelling ga je preciezer kijken en beter luisteren. Je wilt de logica van de ander begrijpen. Mijn ervaring is dat vanuit deze grondhouding de gesprekken met teams een hele andere wending nemen. De focus komt te liggen op gezamenlijke spelregels maken. En heel langzaam blijkt dan vaak dat de andere poppetjes in het team zo gek nog niet zijn!
* Ik volgde opleidingen over Systeemdenken bij Marijke Spanjersberg. In haar boeken “Systeemdenken in de praktijk” en “Tussentaal” lees je er meer over.
Wil je actief kennismaken met systeemdenken?
Dat kan via de systeemspel-dag. Op deze dag leer je om met een systeembril te kijken naar samenwerkingsvraagstukken en oefen je via een spelvorm met manieren om de vastgelopen situatie weer vlot te trekken. Het systeemspel is ontwikkeld door Marijke Spanjersberg.
Neem contact op via jonnet@teammatters.nl, 06 45 696 119 of gebruik het contactformulier.