Ik was onder de indruk van het boek “Polarisatie” van Bart Brandsma. Omdat het zo actueel is op wereldniveau (zie filmpje onderaan de pagina) én dichter bij huis: zo belangrijk in teams en organisaties. Hoe voorkomen we wij-zij denken?
Dat wij-zij denken hoor ik terug in zinnen als: “het bestuur snapt er iets van”, “de afdeling Marketing gaat altijd z’n eigen gang”, “die oudgedienden willen nooit iets nieuws”. En voor je het weet gaan we het hebben over de samenwerking tussen deze schijnbare tegenpolen, waarmee we de tegenstelling alleen maar bevestigen. En het inhoudelijke dilemma steeds verder uit beeld raakt.
Het boek legt uit hoe polarisatie werkt en welke drie wetmatigheden hier gelden. En het geeft handvatten om uit het wij-zij denken te komen. Ik geef hieronder graag een klein en zeker niet compleet inkijkje.
Pushers, Joiners & Midden
De dynamiek van polarisatie kent zes herkenbare rollen. Drie ervan zie je hieronder weergegeven:
De Pushers pakken podium en nemen stelling. De Joiners zijn genuanceerder maar kiezen wel voor een kant. De grootste groep, The silent, zit in het midden. Deze groep hoor je het minste, maar hier zit wel de nuance. In het proces van polarisatie komt steeds meer druk op het midden (“ze moeten kiezen”). Je ziet die druk in de politiek terug aan de voorzichtigheid momenteel: want als je tegen de ene bent, dan ben je voor de ander… Voor je het weet, word je in een van de twee kampen geplaatst.
Versterk het midden
Het boek beschrijft vier game changers om polarisatie te verminderen. Een ervan is: versterk het midden. In plaats van aandacht voor de tegenpolen, is het van belang om de focus te verleggen naar de middengroep. Hier zit namelijk de sociale cohesie.
Als we dit dichtbij halen en concreet maken voor teams in organisaties, dan betekent dit dat we actief het geluid van het midden ophalen. We luisteren niet alleen naar degenen die zich makkelijk laten horen in een teamvergadering en die vaak ook wat eerder stelling nemen, maar we bevragen ook actief degenen die niets zeggen. En dan is de vraag aan hen niet “wat ze ervan vinden”, want dat vraagt om stelling nemen. Betere vragen zijn:
- Hoe kijk jíj hier tegenaan?
- Wat valt jou op?
- Wat zie jij hier nog meer?
- Wat is voor jou belangrijk als het hierover gaat?
Hiermee ontstaat nuance en sociale cohesie, wat helpt om als team of als organisatie verder te komen.
Ook op wereldniveau speelt deze dynamiek. Ik vind dit filmpje een ontroerend voorbeeld van het midden dat van zich laat horen. Vrouwen die zingen in Israelisch, Arabisch en Engels, voor een gezamenlijke wens: vrede.
Meer weten of wil je begeleiding?
Een aanrader dus, dit boek van Bart Brandsma: Polarisatie, inzicht in de dynamiek van wij-zij denken. En wil je met dit onderwerp aan de slag in je team of organisatie? Ik spreek je er graag over.